HISTORIA HRUBIESZOWA W DATACH
1255 |
w Kronice Hipacego (Ipatijewskaja Letopiś) zapisano, że Książe Daniel Halicki upolował pod Hrubieszowem – osadzie leśnej z dworem myśliwskim – sześć dzików zabił osobiście rohatyną (włócznią) i pomodlił się do św. Mikołaja |
1400 |
w dzień św. Mikołaja, król Władysław Jagiełło przebywający na zamku górnym we Lwowie, nadał prawa miejskie królewskiej wsi Rubieszów w Ziemi Chełmskiej i powołał na wójta nowego miasta Bartłomieja – mieszczanina chełmskiego
|
1400-11 |
z woli Władysława Jagiełły powstaje zamek królewski nad Huczwą
|
1405 |
Władysław Jagiełło zezwala Klimkowi Wieczorkowi zbudować młyn na Huczwie w pobliżu nowego miasta
|
1417 |
Rubieszów zostaje ośrodkiem starostwa niegrodowego składającego się z Rubieszowa i 7 okolicznych wsi, działkaŚlipcze z 3 wsiami, działka Szpikołosy z 2 wsiami, działka Jarosławiec z 3 wsiami oraz wsi Huszcza
|
1429 |
Rubieszów stolicą powiatu sądowego ziemskiego w Ziemi Chełmskiej województwa ruskiego o powierzchni 3,86 mili², obejmującego miasto Rubieszów i wsie: Mołodiatycze,Bogucice, Wołkowyja, Dobromierzyce, Gozdów, Brodzica, Sławęcin, Wolica, Poberżany, Metelin, Czerniczyn, Szychowice, Poczuchowo, Kuźnin, Konarzew, i połowę Terebinia
|
1430 |
Władysław Jagiełło podczas pobytu w Rubieszowie rozstrzyga kompromisowo spór graniczny między powiatami krasnostawskim Ziemi Chełmskiej i grabowieckim Księstwem Bełskiego
|
1433 |
bitwa pod Rubieszowem wojsk litewskich kniazia AleksandraNosa, starosty łuckiego, z wojskami polskimi prowadzonymi przez Hryćko Kierdejowicza, starostę chełmskiego. Polacy zadali ostateczną klęskę zwolennikom Świrdygiełły, usiłującym zagarnąć Ziemię Chełmską i wzięli do niewoli wielu Litwinów - w zamian za skuteczną obronę Ziemi Chełmskiej Władysław Jagiełło wystawia Hryćkowi Kierdejowiczowi dokument, mocą którego wydzierżawia mu na 4 lata całą ziemię z imiennie wymienionymi miastami, m.in. Rubieszowem
|
1450 |
król Kazimierz Jagiellończyk w przywileju wydanym w Sandomierzu w wigilię Trzech Króli, kieruje przez Rubieszów drogę handlową, nakazując kupcom jadącym z ziem ruskich z wszelkimi towarami do Radomia, Wrocławia, Poznania i innych miast, by przejeżdżali przez Rubieszów i tu opłacali cło
|
1459 |
Kazimierz Jagiellończyk za pożyczkę 500 zł polskich zastawia Rubieszów z dobrami królewskimi Janowi Kuropatwie – Podkomorzemu lubelskiemu
|
13-14.04.1460 |
król Kazimierz Jagiellończyk z królową i dworem spędza Święta Wielkanocne w Rubieszowie
|
II poł XV w. |
Jan Długosz wylicza w swojej historii Polski Rubieszów pomiędzy miastami i miasteczkami znaczniejszymi w Koronie, określając go jako "miasteczko nierównie ludniejsze i porządniejsze"od Chełma – stolicy Ziemi Chełmskiej
|
1465 |
likwidacja powiatu rubieszowskiego Ziemi Chełmskiej, jako zbyt małej jednostki administracyjnej. Wszedł on w całości w skład powiatu chełmskiego
|
1492 |
pierwszy napad Tatarów na miasto
|
1498 |
kolejny napad Tatarów na Rubieszów przerywa pomyślny rozwój miasta
|
1500 |
miasto przeżywa aż dwa najazdy Tatarów pod wodzą Achmet Gereja, pozostawiając po sobie ogromne zniszczenia drewnianej zabudowy
|
1501 |
Jan Olbracht na wniosek starosty rubieszowskiego Jakuba Buczackiego przychodzi zniszczonemu i spalonemu przez Tatarów miastu na pomoc, uwalniając Rubieszów od wszelkich podatków i ciężarów na 10 lat
|
1502 |
po kolejnym napadzie Tatarów król Aleksander potwierdza przywileje nadane miastu przez króla Władysława Jagiełłę i ustanawia dwa jarmarki – w dzień Wniebowzięcia Pańskiego –4 maja oraz na Podniesienie Krzyża Św. – 14 września, a w innym przywileju uwalnia mieszkańców od opłat czopowego na 1 rok
|
1519 |
kolejne napady Tatarów
|
1521 |
król Zygmunt I Stary potwierdza w Brześciu Litewskim wszystkie przywileje i swobody nadane miastu przez swych poprzedników. Król kilkakrotnie przebywał na zamku rubieszowskim
|
1526 |
Tatarzy ostatni raz w XVI wieku niszczą Rubieszów – pozawarciu "wieczystego pokoju "między Zygmuntem Starym a Sulejmanem Wspaniałym w 1530 r miasto zaczyna się szybko rozwijać
|
1532 |
król Zygmunt Stary zobowiązuje dekretem wydanym w Krakowie, by kupcy lwowcy jechali na jarmarki do Poznania, Krakowa i na Litwę przez Rubieszów i Chełm i tu opłacali cło
|
1541 |
dobra rubieszowskie majętnością uposażeniową Zygmunta Augusta
|
1544 |
wielki pożar miasta – ogień trawi doszczętnie drewnianą łącznie z kościołem i klasztorem Dominikanów
|
1550 |
Zygmunt August nadaje Rubieszowowi herb, rozkazuje też otoczyć miasto wałami z umocnieniami obronnymi i dwoma bramami – Chełmską i Bełską. Drewniany zamek królewski otrzymał osobną fosę. Poza obrębem miasta były trzy przedmieścia : Sławęcin, Podgórze i Chrust
|
1564 |
parafia Rubieszów obejmowała – wg rejestracji przeprowadzonej w tym roku – miasta Rubieszów i Gozdów oraz wsie : Czerniczyn, Brodzicę, Podbrodzie, Mieniany, Modryń, Poberżany, Bogucice, Putnowice, Jarosławiec, Busieniec, Huszczę, Mołodiatycze, Dobromierzyce, Metelin, Stefankowice, Okołokołowice, Prudowice, Teratyn, Miedniki, Wołżanka, Lemieszów, Raciborowice, Kurmanów, Świerszczów, Terebiń, Masłomęcz, Czerniczynek, Strzyżów, Matcze, Liski. Miasto liczyło wówczas około 1 500 mieszkańców, zajmujących się rolnictwem oraz obsługą podróżnych na szlaku handlowym z Lwowa do Lublina
|
21.11.1576 |
Stefan Batory oddaje dożywotnio starostwo rubieszowskie wojewodzie sandomierskiemu Andrzejowi Tęczyńskiemu i jego żonie Zofii z Dąbrowskich
|
18.12.1576 |
Stefan Batory zezwala Andrzejowi hrabiemu na Tęczynie na wykup wójtostwa rubieszowskiego. W mieście pracują liczni krawcy, kuśnierze, kowale, tkacze, ślusarze, piwowarowie, gorzelnicy i szklarze
|
08.11.1588 |
Zygmunt III Waza nadaje w Brześciu dożywotnio starostwo i wójtostwo rubieszowskie Stanisławowi Żółkiewskiemu, późniejszemu zdobywcy Moskwy i bohaterowi spod Cecory koniec
|
XVI w. |
za sprawą kanclerza Jana Zamojskiego zmienia się trasa szlaku z Lwowa do Lublina. Kupcy zaczynają jeździć przez Potylicz do nowego grodu – Zamościa, a stąd przez Turobin i Bychawę do Lublina. Oznacza to degradację Rubieszowa
|
1609 |
kolejny groźny pożar miasta
|
1619 |
starosta rubieszowski Jan Żółkiewski zatwierdza ustawę cechu tkackiego w Rubieszowie
|
15.03.1627 |
Zygmunt III Waza oddaje synowi Władysławowi IV wakujące starostwo rubieszowskie – należące do niego wówczas wsie : Poberżany, Czerniczyn, Brodzica, Modryń, Miaczyn, Kosmów, Bogucice z młynem, Dziekanów, Szpikołosy, Jarosławiec, Putnowice z młynem Busieniec, Huszcza z dwoma młynami i Jastrzębna Wola oraz Przyhorka
|
1639 |
król nadaje wójtostwo rubieszowskie dożywotnio Annie Zażyńskiej
|
1648 |
wojska Chmielnickiego zahaczają o miasto, Kozacy mordują i grabią unitów i Żydów, a Tatarzy palą zamek oraz kościół i klasztor Dominikanów
|
1655 |
Rubieszów łupią wojska kozacko – moskiewskie pod wodzą Chmielnickiego i Buturkina idące na Zamość, potem powracające z Lublina oddziały Wyhowskiego i Potomkina wzniecają pożar w mieście, wreszcie w grudniu stacjonują tu wojska koronne, które później zawiązały w pobliskich Tyszowcach słynną konfederację
|
1657 |
wojska Rakoczego dwukrotnie zajmują Rubieszów dokonu - jąc ogromnych spustoszeń w mieście, które już nigdy nie wróciły do dawnej świetności
|
1664 |
lustratorzy starostwa rubieszowskiego stwierdzają: "zamku żadnego i dworu tu nie zastaliśmy, bo podczas nieprzyjacioła koronnego, jako miasto tak i zamek, wszystko pogorzało, czego dotychczas nie budowano i nie restaurowano, tylko mieszkanie dla pana podstarościego postawiono i w nim teraz pan podstarości mieszka". Lustracja wykazuje aż 84 puste place przy Rynku i tylko 19 odbudowanych, ponadto 4 domy na jurydyce dominikańskiej, 9 na parafialnej i 22 domy żydowskie, w tym 6 dużych – wjezdnych. Na Sławęcinie było 45 placów osiadłych i 5 pustych, na Podgórzu – 10 osiadłych i 12 pustych
|
1672 |
dziewiąty z kolei i ostatni w historii najazd Tatarów na ziemie koronne – wracających z jasyrem i łupami napastników gromi pod Rubieszowem Jan III Sobieski. Pamiątka tego histortycznego wydarzenia jest nazwa Tatarska Góra
|
1693 |
po raz ostatni w źródłach wzmiankuje się czytelne jeszcze baszty i wałów zamkowych
|
07.04.1703 |
narada wojenna w Rubieszowie polskich dowódców pod przewodnictwem hetmana Hieronima Lubomirskiego - spalenie miasta przez uczestniczące w wojnie północnej wojska szwedzkie idące ze Lwowa za Wisłę Rubieszów nawiedza morowe powietrze, znaczny spadek ludności miasta
|
1765 |
lustracja miasta wykazuje 135 domów żydowskich i 26 domów chrześcijańskich, 13 domów na ulicy Wójtowskiej, 24 – na ul. Sokalskiej, 25 na ul. Zamojskiej, 17 domów należących do kościoła farnego´, 8 do klasztoru Dominikanów, 5 do cerkwi św. Mikołaja, 101 na przedmieściu Sławęcin – razem 375 domów
|
1769 |
w Rubieszowie urodził się Abraham Stern, genialny wynalazca, twórca m.in. maszyny do liczenia, pradziad Antoniego Słonimskiego
|
1772 |
w wyniku pierwszego rozbioru Polski miasto Hrubieszów dostaje się pod zabór austriacki – kres czterowiekowego związku miasta z Ziemią Chełmską. Przyjęcie dóbr królewskich przez rząd w Wiedniu
|
1773 |
Rubieszów wchodzi – w wyniku nowego podziału administra - cyjnego dokonanego przez Austriaków – w skład cyrkułu zamojskiego jako siedziba z 8 jego dystryktów
|
1775 |
nowy podział Galicji wschodniej tworzy cyrkuł bełski z siedzibą w Zamościu, składający się z 3 dystryktów: biłgorajskiego, sokalskiego i zamojskiego
|
1789 |
po raz ostatni w oficjalnych dokumentach występuje nazwa Rubieszów. Odtąd używa się oficjalnie nazwy miasta – Hrubieszów
|
07.12.1789 |
rząd austriacki dokonuje zamiany dóbr hrubieszowskich Cetnarem hr. Ignacym Cetnerem – ostatnim wojewodą bełskim – na żupy solne, będące własnością hrabiego
|
1800 |
Ignacy Cetner ze swoją córką Anną Potocką sprzedali we Lwowie miasto z Wójtostwem i Podzamczem oraz wsie Poberżany, Czerniczyn, Brodzicę, Dziekanów, część Szpikołos , Jarosławiec, Busieniec, i część Putnowic Aleksandrowi i Annie z Zamojskich książętom Sapiehom za sumę 700 tys. zł
|
1801 |
pożar miasta
|
16.02.1802 |
zamianę dóbr hrubieszowskich zatwierdza cesarz Austrii
|
20.05.1803 |
Ignacy Cetner zostaje wpisany do tabeli jako właściciel Hrubieszowa i dóbr dawnego starostwa
|
1803 |
pożar niszczy część miasta
|
1806 |
wzrost rangi miasta – Austriacy umieszczają tu zarząd podprefektury i sąd pokoju
|
1810 |
mocą dekretu księcia warszawskiego Fryderyka Augusta Hrubieszów zostaje siedzibą władz powiatowych w departamencie lubelskim Księstwa Warszawskiego, miasto liczy 2,5 tys. mieszkańców - władze Księstwa Warszawskiego tworzą w Hrubieszowie szkołę podwydziałową
|
1810 |
ksiądz Stanisław Staszic, od 1801 r. de facto właściciel dóbr cetnerowskich, zostaje wpisany do akt jako właściciel i 8 wsi stanowiących do 1772 roku własność starościńską pożar miasta
|
01.12.1812 |
bój pp Księstwa Warszawskiego płk. Juliana Sierawskiego z wojskami moskiewskimi ścigającymi armię Napoleona
|
1816 |
w wyniku decyzji Kongresu Wiedeńskiego Hrubieszów zostaje siedzibą władz obwodu w województwie lubelskim Królestwa Polskiego
|
1816 |
Stanisław Staszic Zakłada Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie
|
1820 |
w mieście działa prywatna fabryka sukna
|
1821 |
założono pierwszą szkołę rzemieślniczą
|
1822-31 |
w Hrubieszowie stacjonuje 1 szwadron II pułku ułanów
|
1822 |
car zatwierdza statut TRH
|
1823 |
otwarcie szkoły na Sławęcinie ; podwyższenie statusu szkoły podwydziałowej w Hrubieszowie na szkołę wydziałową. Miasto ma 4,2 tys. mieszkańców
|
1824 |
rozpoczęła pracę pierwsza w historii miasta żeńska szkoła elementarna
|
20.01.1826 |
w Warszawie umiera "dobroczyńca ludzkości "Stanisław Staszic
|
1827 |
Hrubieszów miał 634 domy i 3992 mieszkańców. Zaledwie 5 % łokci płótna rocznie. Tkactwem zajmowało się 400 gospodarzy
|
1830-41 |
budowa trzech stałych mostów na Huczwie
|
03.1831 |
pod miastem wpadli w ręce polskie kurierzy rosyjscy wiozący rozkazy dla swoich wojsk walczących z oddziałami powstańczymi
|
1838 |
pożar ratusza
|
1842 |
budowa kramów handlowych – słynnych "sutek" hrubieszowskich
|
1847 |
odbudowano spalony w 1838 roku ratusz
|
1847 |
na plebani w Hrubieszowie przyszedł na świat Aleksander Głowacki, późniejszy wielki pisarz Bolesław Prus
|
1850 |
mieszkańcy Sławęcina zakończyli budowę szkoły elementarnej Aleksander Du Chàteau osiada w Hrubieszowie kupując dom z ogrodem przy ul. Pańskiej poł. XIXw. pierwszy pamiątkowy medal hrubieszowski : "Za pilność i obyczajność " wydała szkoła podwydziałowa
|
1858 |
z fundacji okolicznych ziemian wybudowano szpital im. św. Jadwigi
|
03.1862 |
wybory do Rady Miejskiej w Hrubieszowie
|
1862 |
po reformie A. Wielopolskiego szkoła podwydziałowa staje się szkołą powiatową ogólną
|
02.1863 |
miasto zostało opanowane na 6 dni przez 400 – osobowy oddział powstańców styczniowych pod dowództwem lekarza z Dubienki Mikołaja Nieczaja i uczestnika Powstania Listopadowego, kawalera orderu Virtuti Militari kpt. Oswalda Radziejowskiego
|
1866 |
Hrubieszów po 63 latach przestaje być własnością prywatną i staje się miastem rządowym rusyfikacja szkolnictwa w Królestwie – szkoła powiatowa w Hrubieszowie zostaje przekształcona w rosyjskie progimnazjum
|
1867 |
w efekcie nowego podziału administracyjnego Królestwa Kongresowego Hrubieszów zostaje stolicą powiatu w gubernii lubelskiej. Powiat miał 13 gmin : Białopole, Grabowiec, Horodło, Hrubieszów, Jarosławiec, Kryłów, Miętkie, Mircze, Miączyn, Mołodiatycze, Moniatycze, Mieniany
|
1872 |
Hrubieszów liczył 9. 606 mieszkańców
|
1874 |
szpital św. Jadwigi przechodzi pod zarząd Powiatowej Rady Dobroczynności Publicznej
|
1879 |
Hrubieszów miał 52 domy murowane i 8208 mieszkańców, tym 1515 katolików, 1706 prawosławnych, 4984 Żydów i 3 protestantów. Składał się z miasta właściwego i trzech przedmieść : Sławęcina, Podgórza i Poberżan. Przemysł hrubieszowski reprezentowały: browar, 2 wiatraki, młyn parowy, 3 cegielnie, fabryka naprawy maszyn i narzędzi rolniczych oraz zakład kotlarski
|
1881 |
powstaje szpital św. Edmunda
|
1882 |
umiera Nikodem Korotyński – ziemianin, lekarz, powstaniec, przemysłowiec, propagator wykorzystania lampy naftowej
|
1887 |
w hrubieszowskim 4 – klasowym progimnazjum rządowym naukę pobierało 187 uczniów, w tym 95 katolików, 82 prawosławnych, 9 Żydów i 1 protestant
|
1890 |
Hrubieszów pod względem liczby ludności zajmował 4 miejsce wśród największych miast Lubelszczyzny – z 10.601 mieszkańców
|
1899 |
w mieście mieszkają 12.554 osoby, w tym 2.681 katolików, 4.281 prawosławnych i 5.585 Żydów
|
1900 |
rząd carski wydaje koncesję na budowę linii kolejowej z Chełma przez Hrubieszów do Kryłowa. Inwestycja ta nie została jednak zrealizowana pocz. XX w. w mieście rozwijają działalność polskie stowarzyszenia oświatowe : Polska Macierz Szkolna i Stowarzyszenie "Światło"
|
1904-15 |
w Hrubieszowie stacjonował 7 Olwiopolski Pułk Ułanów z 7 Dywizji Kawalerii 14 Armijnego Korpusu rosyjskich wojsk carskich. Dowódcą pułku był w 1915 r płk PawełD. Burski
|
03.06.1906 |
w Sławęcinie przyszedł na świat Stanisław Ciesielczuk, poeta, członek "Kwadrygi "od 1926r
|
1909 |
Wiktor Kiesewetter zakłada pierwszą w mieście drukarnię i introligatornie. Hrubieszów liczy 15 tys. mieszkańców
|
1912 |
Hrubieszów zostaje włączony do guberni chełmskiej, utworzonej przez władze carskie z myślą o rusyfikacji Ziemi Chełmskiej i Podlasia
|
1915 |
po ucieczce Rosjan i zajęciu ziem nadbużańskich przez Austriaków teren pow. Hrubieszowskiego pozostaje pod zarządem władz wojskowych jako obszar znajdujący się w bezpośrednim sąsiedztwie frontu
|
1916 |
Austriacy włączają obwód hrubieszowski w skład Generalnego Gubernatorstwa w Lublinie - Austriacy budują dla potrzeb frontu linię kolejową z Włodzimierza Wołyńskiego do Zawady k. Zamościa oraz z Uhnowa do Włodzimierza Wołyńskiego
|
1917 |
Hrubieszów liczy 8.237 mieszkańców, w tym 2.355 katolików, 217 prawosławnych i 5.664 Żydów
|
1917-18 |
organizacja szkolnictwa polskiego w mieście
|
1918-22 |
w Hrubieszowie mieszkał notariusz Bolesław Leśmian, znakomity poeta polski
|
02.1918 |
układ państw centralnych z Ukrainą w Brześciu oddaje Hrubieszów tej ostatniej
|
1918 |
w ostatnich miesiącach okupacji austriackiej aktywną działalność w mieście rozwija "Straż Kresowa"
|
03.11.1918 |
sędzia Gatinkiewicz, przedstawiciel Komitetu Obywatelskiego, zarządca osadzenie przez członków POW posterunków w mieście. W rozbrojeniu Austriaków pomagali też członkowie Straży Pożarnej Rankiem 3 listopada powołano w mieście władze polskie – komisarzem rządowym z ramienia Rady Regencyjnej został Kazimierz Juszczakowski
|
1918 |
pierwszym polskim komendantem wojskowym wolnego od okupantów Hrubieszowa zostaje major Bończa – Uzdowski, który wobec zbrojnego wystąpienia Ukraińców rozpoczął organizację odcinka bojowego Hrubieszów – Włodzimierz Wołyński za sprawą ks. Melchiora Juśkiewicza powstaje pierwsza polska szkoła średnia – gimnazjum męskie
|
1919 |
Hrubieszów stolicą powiatu w województwie lubelskim wskrzeszonej Rzeczpospolitej Polskiej
|
09.1919 |
Ministerstwo Wyznań i Oświecenia Publicznego podejmuje decyzje o upaństwowieniu gimnazjum w Hrubieszowie i nadaniu mu imienia Stanisława Staszica
|
1919-19 |
po przejęciu przez administrację polską linii wąskotorowej otrzymała ona nazwę "Kolej Wąskotorowa Hrubieszów Uhnów"
|
09.1920 |
zwycięstwo polskiej kawalerii pod Komarowem sprawiło, że 5 września 1920 roku Hrubieszów został uwolniony od bolszewików
|
1921 |
w efekcie I wojny światowej i ewakuacji ludności prawosławnej liczba mieszkańców spadła poniżej 10 tys. osób odsłonięcie pomnika ks. Stanisława Staszica
|
1922 |
Hrubieszów staje się miastem garnizonowym 2 pułku strzelców konnych z inicjatywy Sejmiku Powiatowego powstaje Publiczna Biblioteka i Wypożyczalnia książek
|
1923 |
powstanie pierwszej na lubelszczyźnie spółdzielni mieszkaniowej w Hrubieszowie
|
1925 |
62 uczniów rozpoczęło naukę w pierwszej szkole zawodowej Hrubieszowa – Szkole Rzemieślniczej utworzonej przez Sejmik Powiatowy. Pierwszym dyrektorem był Antoni Witer odsłonięcie płyty ku czci Nieznanego Żołnierza przy ul. 3 Maja
|
1926 |
utworzono Średnią Szkołę Zawodową Żeńską, 1930r przemienioną na Zasadniczą Szkołę Zawodową
|
1927 |
budowa dworca kolejowego w stylu witkiewiczowskim, 7 – klasowej szkoły powszechnej i połączenia centrum ze stacją kolejową
|
1928 |
uroczyste otwarcie Domu Sokoła z kręgielnią i salą gimnastyczną oraz kortami tenisowymi ziemnymi
|
1930 |
w jednym z bloków koszar 2 psk wmontowano tablicę ku czci marszałka Józefa Piłsudskiego z okazji 10 rocznicy zwycięstwa nad bolszewikami w Hrubieszowie utworzono Bibliotekę Pedagogiczną
|
1932 |
po reformie szkolnictwa Gimnazjum im. ks. Stanisława Staszica przekształcono na Państwowe Gimnazjum i Liceum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie
|
09.12.1934 |
przekazano do użytku nowy budynek szkolny przy ul. Żeromskiego, w którym pomieszczono hrubieszowskie szkoły powszechne nr 1, 2, 3
|
1934 |
kwatermistrzem w 2 psk zostaje kpt. Henryk Dobrzański, słynny "Hubal" w czasie okupacji hitlerowskie
|
24.10.1937 |
uroczyste poświęcenie nowego gmachu Wydziału Powiatowego
|
1939 |
2 psk broniący w składzie Armii "Łódź"polskiej granicy za Wartą już w godzinach rannych 1 dnia wojny staje się celem ataku hitlerowskiej 4 Dpanc. gen. Reinhardta w całodziennym boju pod wsią Mokra
|
02.09.1939 |
w koszarach 2 psk utworzono Ośrodek Zapasowy Wołyńskiej Brygady Kawalerii pod dowództwem Włodzimierza Halickiego
|
02.09.1939 |
całodzienny uporczywy bój Wołyńskiej BK z czołgami 4 Dpanc i piechotą 19 DP w lesie Łobodno
|
3-4.09.1939 |
nocny śmiały wypad 2 psk na miasteczko Kamieńsk. Po podpaleniu cystern z benzyną hrubieszowiacy wycofali się z Kamieńska tracąc tylko 1 żołnierza
|
08.09.1939 |
udział 2 psk w bojach Wołyńskiej BK pod Wolą Cyrusową
|
09.09.1939 |
Wołyńska BK odskakuje na północ, aż na skraj Puszczy Kampinowskiej
|
II dek.09.1939 |
przez Hrubieszów przejeżdża transport skarbów wawelskich
|
12.09.1939 |
samoloty Luftwaffe po raz pierwszy dokonały bombardowania Hrubieszowa
|
1939 |
hrubieszowskie koszary opuszcza "Zgrupowanie kawalerii pp Kazimierza Halickiego" uderzenie GO Kawalerii płk Andersa na Kałuszyn
|
14.09.1939 |
niemiecka 4 Dyw. Lekka zajmuje Hrubieszów, poł. 09
|
1939 |
pomoc mieszkańców Hrubieszowa uciekinierom z zachodniej i centralnej Polski kierującym się na wschód przed wojskami niemieckimi w Szkole Powszechnej nr 2 zorganizowano szpital polowy, kierowany przez kpt.dr. Jana Spaławińskiego
|
18.09.1939 |
hrubieszowskie zgromadzenie kawalerii ppłk Kazimierza Halickiego zostaje włączone do Grupy "Dubno" płk Stefana Hanki – Kuleszy
|
05.10.1939 |
razem z wycofującymi się z Hrubieszowa oddziałami sowieckimi opuściło miasto ok. 1400 miejscowych
|
15.10.1939 |
okupant organizuje w Hrubieszowie filię chełmskiego Urzędu Pracy
|
10.1939 |
armia niemiecka tworzy okręg korpusu w Lublinie, w skład którego wchodzi rejon ochronny Hrubieszów
|
11.1939 |
Niemcy tworzą w mieście Komendę Powiatową Policji Ukraińskiej z 20 posterunkami w terenie
|
11.11.1939 |
przed Świętem Niepodległości hitlerowcy aresztowali w Hrubieszowie – jako zakładników działaczy niepodległościowych, nauczycieli i urzędników
|
11.1939 |
po przerwie spowodowanej działaniami wojennymi Szkoła Rzemieślnicza wznowiła działalność jako Szkoła Mechaniczna w Hrubieszowie początek konspiracji w Hrubieszowie w postaci komórki Tajnej Armii Polskiej
|
12.1939 |
Niemcy tworzą w Hrubieszowie specjalny punkt repatriacyjny
|
08.12.1939 |
ówczesny komendant Okręgu SZP w Lublinie ppłk Józef Spychalski zaprzysięga kpt. Władysława Zalewskiego na Komendanta obwodu SZP Hrubieszów w Hrubieszowie powstaje filia Centralnego Ukraińskiego Komitetu w postaci "Ukraińskiego Komitetu Pomocy"
|
05.1940 |
w przeddzień święta 3 Maja hitlerowcy wezwali do magistratu kilkunastu przedstawicieli inteligencji zatrzymując ich jako zakładników
|
05.06.1940 |
akcja AB w Hrubieszowie – okupant zaaresztował szereg mieszkańców miasta wywożąc ich do obozów koncentracyjnych
|
19.07.1940 |
w ostatnich dniach miesiąca Hrubieszów "zaszczycił" swoją osobą generalny gubernator H. Frank
|
1940 – 41 |
budowa przez Niemców szosy Hrubieszów – Sokal
|
1941 – 44 |
Hrubieszów siedzibą Komendy Obwodu BCh – komendantem był Mieczysław Osiej
|
01/1943 – 04/1944 |
w Hrubieszowie ukazał się "Tygodnik Żołnierza Armii Krajowej"- organ Biura Propagandy i Informacji Obwodu AK Hrubieszów
|
03/1943 |
polski ruch oporu zlikwidował przywódcę Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów w Hrubieszowie
|
1943 |
reorganizacja ruchu oporu – miasto Hrubieszów stało się odrębnym rejonem w Obwodzie Hrubieszowskim AK
|
4.10.1943 |
śmierć komendanta Obwodu Hrubieszowskiego AK Antoniego Rychla z rąk nacjonalistów ukraińskich
|
29.12.1943 |
zabójstwo dr Władysława Kuczewskiego, przed wojną lekarza powiatowego w Hrubieszowie
|
06.01.1944 |
masowa egzekucja 42 zakładników z powiatu hrubieszowskiego – żołnierzy AK i BCh, rozstrzelanych w centrum miasta
|
16.01.1944 |
nieudana próba odbicia przez AK więźniów w Hrubieszowie
|
4.02.1944 |
żołnierze AK opanowali niemiecki pociąg ewakuacyjny na stacji kolejowej Hrubieszów
|
15.03.1944 |
hitlerowcy rozstrzelali 22 osoby
|
1944 |
zlikwidowano ukraińskiego burmistrza Pawluka
|
07.1944 |
opuszczony przez Niemców Hrubieszów zajmują bez walki oddziały 3 armii radzieckiej ujawnienie i objęcie władzy w mieście przez Delegaturę Powiatową Rządu RP na Kraj do Hrubieszowa przybywają "objąć władzę" pełnomocnicy PKWN z Chełma M. Oleksa i A. Pilipczuk do Hrubieszowa wkracza entuzjastycznie witany batalion BCh legendarnego "Rysia"
|
08.1944 |
po spotkaniu na początku sierpnia komendanta Obwodu AK M. Gołębiewskiego "Kobra " i jego zastępcy Wacława Dąbrowskiego "Azji " z lokalnymi dowódcami Armii Czerwonej uzgodniono udział AK w odsieczy powstańczej Warszawie
|
09.1944 |
Szkoła Mechaniczna zostaje przekształcona w Gimnazjum Mechaniczne Towarzystwa Prywatnych Szkół Zawodowych w Hrubieszowie
|
20.11.1944 |
w skład Komendy Powiatowej MO wchodziło 2 oficerów, 81 podoficerów i 273 szeregowców
|
03.03.1945 |
z wyroku sądu podziemnego WiN Karol Bojarski "Wyga" zastrzelił zastępcę szefa hrubieszowskiego UB Józefa Chmarzyńskiego
|
19.05.1945 |
masowa dezercja 560 żołnierzy 4 pułku zapasowego kawalerii
|
31.03.1945 |
z wyroku sądu WiN został zabity przy pomocy bomby umieszczonej w paczce wielkanocnej Jacenty Feliks Grodek kierownik Powiatowego UB
|
26.11.1945 |
w tej samej chacie, w której urodził się w Sławęcinie, Stanisław Ciesielczuk umiera z powodu gruźlicy
|
pocz.1946 |
wysiedlenie Ukraińców z Hrubieszowa do ZSRR
|
1946 |
przywrócenie ruchu na linii wąskotorowej, nad którym czuwał teraz Zarząd Kolei Wąskotorowej w Hrubieszowie
|
13.01.1947 |
w domu przy ulicy Zamojskiej 17 zastępca szefaPowiatowego UB w Hrubieszowie Edward Słowik w Towarzystwie 4 funkcjonariuszy UB osobiście zabija strzałem z pistoletu w tył głowy Bolesława Osakowskiego
|
24.12.1948 |
z połączenia PZPR i PPS utworzono PZPR sekretarzem Komitetu Powiatowego został Władysław Łyś
|
1950/51 |
w wyniku połączenia Gimnazjum Mechanicznego w Hrubieszowie z Publiczną Średnią Szkołą Zawodową powstała Zasadnicza Szkoła Metalowo – Odlewnicza
|
1952 |
z frontu gmachu LO im. ks. Stanisława Staszica usunięto potajemnie tablicę poświęconą marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu
|
1954 |
Wincenty Piątak, ówczesny kierownik Młodzieżowego Domu Kultury, późniejszy wieloletni prezes TRH
|
1957 |
zmarł Antoni Wiatrowski unita, nauczyciel, historyk, regionalista ruszyło budownictwo komunalne w Hrubieszowie – pierwsze dwa bloki wzniesiono przy ul. Prusa
|
1958 |
w wyniku połączenia klubów sportowych "Start " i "Sparta" utworzono Klub Sportowy "Unia" Hrubieszów
|
1959 |
powstaje Spółdzielnia Mieszkaniowa im. Stanisława Staszica
|
1959-61 |
nauczyciel LO im. Stanisława Staszica St. Z. Drewnik zakłada w budynku szkolnym pierwszą Hrubieszowską izbę muzealną
|
1960 |
powstaje Towarzystwo Regionalne Hrubieszowskie pierwszy w historii zjazd absolwentów LO im. Stanisława Staszica
|
1961 |
ukazał się pierwszy numer "Biuletynu TRH "- organu Towarzystwa Regionalnego Hrubieszowskiego- pod redakcją Wincentego Piątaka utworzenie pierwszej w Hrubieszowie szkoły ekonomicznej – 5 letniego Technikum Ekonomicznego
|
1963 |
zmarł Lucjan Świdziński działacz ruchu ludowego, delegat powiatowy Rządu RP na Kraj w czasie okupacji hitlerowskiej, nauczyciel matematyki w hrubieszowskim LO w latach 1919 – 39 28 spółdzielców wprowadza się do pierwszego bloku Spółdzielni Mieszkaniowej im. St. Staszica przy ul. Narutowicza
|
20.09.1963 |
we wsi Szpikołosy pod Hrubieszowem otwarto jeden z trzech pierwszych w województwie Klub Prasy i Książki "Ruch"
|
22.07.1964 |
oddano do użytku Dom Nauczyciela, wzniesiony przy ul. 3 Maja |
09.1964 |
odsłonięcie pomnika ku czci poległych w walce o wolność i niepodległość Ojczyzny w latach 1939 - 1945 pod hasłem "Safarowszczyzna"
|
1965 |
edycja książki pt. "Hrubieszowska pisanka" Wincentego Piątaka inauguruje "Bibliotekę TRH ", w której opublikowano do 2000 roku 35 tomów poświęconych historii regionu utworzenie Muzeum Regionalnego im. Stanisława Staszica
|
07.1965 |
oddano do użytku nowy obiekt szpitala o 400 łóżkach
|
10/1965 |
minister oświaty w rządzie PRL Wacław Tułodziński dokonał w Hrubieszowie otwarcia 100 w woj. lubelskim szkoły – pomnika Tysiąclecia Państwa Polskiego 1966 zakończenie budowy obiektu Technikum Ekonomicznego im. Tadeusza Kościuszki przy ul. Żeromskiego
|
06.06.1968 |
powołano do życia Powiatowy Dom Kultury
|
01.01.1969 |
rozpoczął działalność największy zakład przemysłowy miasta – Zakład Przemysłu Lniarskiego "Hakon"
|
1970 |
przekazano do użytku nowe obiekty Zespołu Szkół Mechanizacji Rolnictwa
|
1972 |
odsłonięcie pomnika Bolesława Prusa w śródmiejskim parku w ramach obchodów 120–lecia narodzin pisarza
|
1974 |
miasto wzbogaciło się o oczyszczalnie ścieków
|
1975 |
pożegnanie telefonów na korbkę w Hrubieszowie, uruchomienie automatycznej centrali telefonicznej po 165 latach Hrubieszów przestaje być stolicą powiatu i jako siedziba władz gmin miejskiej i wiejskiej wchodzi w skład nowo utworzonego woj. zamojskiego
|
1976 |
rozpoczęto budowę Linii Hutniczo – Siarkowej z Hrubieszowa do Dąbrowy Górniczej rozpoczęcie budowy Domu Przyjaźni Polsko - Radzieckiej przy ówczesnej ulicy Dzierżyńskiego
|
1977 |
Order Krzyża Grunwaldu II klasy dla Hrubieszowa "Za zasługi i ofiary poniesione przez społeczeństwo w walce z okupantem"
|
1978 |
pierwsza impreza plenerowa dla plastyków – amatorów, która przybrała nazwę " Hrubieszowska Jesień Plastyczna"
|
1978 |
przekazano do użytku pierwszy odcinek LH-S o dł. 200 km z Hrubieszowa do Woli Baranowskiej
|
1983 |
oddanie do użytku nowoczesnych obiektów Szkoły Podstawowej nr 3 przy ul. Zamojskiej
|
28.10.1986 |
po 10 latach budowy, wielokrotnych zmianach projektu, oddano do użytku obiekt Hrubieszowskiego Domu Kultury z salą widowiskową, kawiarnią, pracowniami specjalistycznymi i holem przystosowanym do ekspozycji wystaw miasto liczy 19.500 mieszkańców
|
1987 |
w Hrubieszowskim Domu Kultury powstał dziecięcy zespół tańca ludowego kierowany przez Grażynę Temperowicz
|
1988 |
nadanie Szkole Podstawowej nr 3 imienia mjr Henryka Dobrzańskiego "Hubala"
|
1989 |
przed kasynem wojskowym 8 Bydgoskiego Pułku Piechoty wykonano nowy pomnik upamiętniający czyn zbrojny żołnierzy pułku podczas II wojny światowej pierwsze od II wojny demokratyczne wybory do samorządu miejskiego
|
1990 |
wmurowanie - podczas uroczystości rocznicowych 2 Pułku Strzelców Konnych – w pomnik 8 Bydgoskiego PP urny z ziemią pobraną z miejsca śmierci mjr H. Dobrzańskiego
|
05.1991 |
zawieszenie, a następnie likwidacja hrubieszowskiej kolei wąskotorowej
|
03.05.1991 |
uroczystość 200 - lecia Konstytucji 3 Maja połączona z odsłonięciem pomnika ufundowanego przez żołnierzy garnizonu hrubieszowskiego i ustawionego przed kościołem garnizonowym
|
26.12.1991 |
zmarł Wincenty Piątak, twórca, wieloletni prezez TRH, nauczyciel, regionalista,
|
1992 |
wycinka dwustu 300 letnich dębów w Uroczysku Ostrów stanowiącym kiedyś własność staszicowskiego Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego
|
17.11.1993 |
tytuł Honorowego Obywatela Miasta Hrubieszowa otrzymują biskup polowy Wojska Polskiego Leszek Sławoj Głódź i ordynariusz zamojsko – lubaczowski ks. prof. Jan Śrutwa
|
1994 |
utworzenie Zespołu Szkół Rolniczych
|
06.1994 |
założenie Fundacji Kultury i Przyjaźni Polsko – Francuskiej im. Krystyny i Stefana Du Chàteau
|
1994 |
z inicjatywy ks. Andrzeja Puzona w Hrubieszowie zorganizowano Festiwal Pieśni Patriotycznej i Religijnej z udziałem zespołów artystycznych Krakowskiego Okręgu Wojskowego
|
1.09.1995 |
odsłonięcie pomnika na Tatarskiej Górze ku czci działaczy podziemia i żołnierzy ZWZ- AK zamordowanych w tym miejscu 16 kwietnia 1942r
|
11.11.1995 |
odsłonięcie tablicy na gmachu LO im. St. Staszica poświęconej Lucjanowi Świdzińskiemu, w setną rocznicę ruchu ludowego w Polsce
|
1995 |
oddano do użytku siedzibę PKO otwarcie międzypaństwowego przejścia granicznego w Zosinie oznacza szansę rozwoju oddalonego od niego o 17 km Hrubieszowa
|
1996 |
zakup pałacyku przedwojennego Syndykatu Rolniczego, zbudowanego w 1920 r przy ul. 3 Maja, na Fundacji Polsko – Francuskiej Utworzenie Zespołu Szkół Ekonomicznych składającego się z ZSZ, Liceum Ekonomicznego, Liceum Ekonomicznego dla Dorosłych, II LO i Średniego Studium Zawodowego
|
08.06.1996 |
Hrubieszowski Pułk Rozpoznawczy otrzymał sztandar ufundowany przez społeczeństwo Ziemi Hrubieszowskiej
|
20.08.1997 |
uroczysta sesja Rady Miasta Hrubieszów, Rady Gminy Hrubieszów i Rady Gminy Dołhobyczów 150 rocznic urodzin Bolesława Prusa, 85 rocznicę jego śmierci i 100 rocznicę wydania "Faraona "- kulminacyjny punkt "Dni Prusowskich" w Hrubieszowie
|
10.1998 |
tytuł Honorowy Obywatela Hrubieszowa dla prof. Stefana Du Chàteau, światowej sławy konstruktora i architekta, absolwenta hrubieszowskiego gimnazjum, syna Konstancji i Piotra Du Chàteau z Władzina
|
01.10.1999 |
po 24 latach Hrubieszów wraca na mapę Polski jako stolica powiatu w woj. lubelskim, składającego się z gminy i 7 gmin wiejskich
|
01.03.2000 |
uroczysta sesja Rady Miasta inauguruje obchody 600-lecia Hrubieszowa
|
23.06.2002 |
powstanie największej strony internetowej o Hrubieszowie www.hrubieszow.info :)
|
Nadesłane przez
MediaCom
Mariusz Bełz
ul. 3go Maja 2
tel. 84-6962813
GG 881146
Redakcja