Praca na olimpiadę geograficzną pt.
Sieć dróg gminy Hrubieszów
I. Wstęp
W mojej pracy chciałabym przedstawić charakterystykę dróg publicznych gminy Hrubieszów.
Chcę w niej scharakteryzować układ poszczególnych dróg, ich związek z siecią osadniczą, rodzaje nawierzchni, okres powstania oraz przedstawić wyniki natężenia ruchu przeze mnie wykonanych na drogach każdej kategorii .
Mam zamiar dokonać oceny wpływu sieci drogowej na gospodarkę i rozwój gminy , a ponad to przedstawić własne propozycje dotyczące modernizacji i przebudowy sieci drogowej w mojej gminie.
Chciałabym, aby przedstawione przeze mnie propozycje dotyczące modernizacji i przebudowy sieci na terenie gminy Hrubieszów znalazły swoje zastosowanie również w rzeczywistości.
Moja praca powstała w znacznym stopniu na podstawie obserwacji i wywiadów z pracownikami Powiatowego Zarządu Dróg w Hrubieszowie, Referatu Gospodarki Komunalnej i Drogownictwa oraz mieszkańcami wsi gminy.
Przeważająca część tych dróg posiada słaby stan techniczny, szczególnie drogi gminne. Z tego właśnie względu mam nadzieję, że moja praca przyczyni się do zainteresowania jakością dróg i w niedługim okresie czasowym stanie się podstawą prac remontowo-modernizacyjnych.
I. Położenie gminy Hrubieszów i jego wpływ na drogi publiczne
Gmina Hrubieszów położona jest w południowo- wschodniej części województwa lubelskiego i otacza ze wszystkich stron miasto Hrubieszów. Sąsiaduje od zachodu z gminami: Werbkowice, Trzeszczany i Uchanie, od wschodu w części północnej z gminą Horodło, a w części południowej przez rzekę Bug z Ukrainą. Jej powierzchnia wynosi 259 km 2.
Gmina posiada dobrze rozwiniętą sieć drogową o zróżnicowanych parametrach i stanie technicznym (droga krajowa, wojewódzka, powiatowe i gminne) prowadzące zarówno ruch tranzytowy jak i obsługujące ruchem lokalnym gminę.
Nadgraniczne położenie gminy ( jest ono także obszarem granicznym UE ) stwarza warunki do rozwoju tranzytowego ruchu międzynarodowego. Dotyczy to zarówno drogi krajowej nr 74, jak i drogi wojewódzkiej nr 844.
I. Ogólna charakterystyka dróg publicznych
Na terenie gminy Hrubieszów jest 107 odcinków dróg publicznych ( krajowych, wojewódzkich, powiatowych, gminnych) o łącznej długości 294,7 km .
Przez teren gminy przebiega jeden odcinek drogi krajowej nr 74 ( wschód – zachód) z kierunku Piotrków Trybunalski – Radom – Janów Lubelski – Zamość – Hrubieszów- Zosin- Granica Państwa o długości 11,6 km . Droga ta stanowi główny szlak komunikacyjno – transportowy gminy.
Na terenie gminy zlokalizowana jest tylko jedna droga wojewódzka numer 844 Białopole – Teratyn – Hrubieszów – Mircze – Dołhobyczów- Granica Państwa o długości 12,4 km . Ten szlak komunikacyjny łączy Hrubieszów z miastem Chełm , tam też łączy się z drogą krajową nr 12.
Przez teren gminy przebiega 19 odcinków dróg powiatowych o łącznej długości 110,6 km, z czego 5 odcinków w całości położonych jest na obszarze gminy. Drogi te stanowią uzupełnienie dróg krajowych i wojewódzkich oraz łączą wszystkie ważniejsze miejscowości gminne .
Tabela nr I Wykaz dróg powiatowych
Drogi gminne obejmujące 86 odcinków i zajmują powierzchnię 1727 tys. m2. Łączna ich długość wynosi 160,1 km . Sieć dróg gminnych służy miejscowym potrzebom oraz odgrywa znaczną rolę w połączeniach wewnątrzgminnych, gdyż umożliwia wywóz płodów rolnych z pól uprawnych , a także dojazd do miejsca zamieszkania.
1. Układ dróg publicznych
Na układ dróg gminy Hrubieszów miało wpływ wiele czynników historycznych m.in. istnienie zamku w Hrubieszowie, w którym niejednokrotnie gościł: Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagiellończyk i Zygmunt I Stary oraz przebiegające przez te obszary szlaki handlowe ku Wiśle ( wschód – Hrubieszów, lub wschód – Horodło – Hrubieszów – zachód), a także na północ wzdłuż Bugu ( Bełz – Gródek – Hrubieszów – Horodło – Dorohusk – Brześć ) .
98 % obszaru gminy Hrubieszów jest dostępna komunikacyjnie. Z wykonanych przeze mnie obliczeń wynika, że stopień zagęszczenia dróg publicznych w przeliczeniu na 100 km 2 powierzchni gminy jest wysoki i wynosi 47 km, z czego stopień zagęszczenia dróg układu podstawowego równa się 45,4 km .
Według zebranych przeze mnie informacji wynika , że wszystkie sąsiadujące gminy ( Mircze, Werbkowice, Uchanie, Horodło, Trzeszczany, Dołhobyczów, Białopole ) są powiązane komunikacyjnie z ośrodkiem gminy Hrubieszów, który jest jednocześnie miastem województwa lubelskiego o wydzielonych granicach administracyjnych, do którego ciążą nie tylko tereny należące do gminy.
Rozwijający się historycznie podstawowy układ tego obszaru województwa, do którego należą drogi zarówno o znaczeniu krajowym jak i wojewódzkim, wyraźnie rozchodzi się w sposób promienisty od środka ciążenia , czyli od centrum miasta Hrubieszowa.
W gminie głównym szlakiem komunikacyjnym jest droga krajowa nr 74 Piotrków Trybunalski – Zamość – Hrubieszów – Zosin – Granica Państwa. Droga przebiega w kierunku z zachodu na wschód, a na granicy gminy Werbkowice i gminy Hrubieszów zmienia kierunek na północny wschód. Pewnym minusem takiego układu drogi krajowej jest fakt, że przebiega ona przez teren zabudowany miasta Hrubieszowa, co przy wzrastającym ruchu drogowym na przejściu granicznym w Zosinie znacznie utrudnia ruch tranzytowy oraz zwiększa natężenie ruchu w Hrubieszowie.
Na terenie gminy znajduje się tylko jedna droga wojewódzka nr 844 Białopole – Hrubieszów – Mircze – Granica Państwa. Droga przebiega z północnego-zachodu na południe , a w okolicach Mircza skręca na wschód dochodząc do granicy państwa. Droga ta w miejscowości Hrubieszów przecina drogę krajową.
Układ sieci dróg powiatowych jest wystarczający dla potrzeb gminy i pozwala na realizację przewozów między wszystkimi głównymi miejscowościami gminnymi. Drogi powiatowe stanowią uzupełnienie dróg krajowych i wojewódzkich.
Układ dróg gminnych obsługuje w większości zabudowę wiejską i kolonijną na obszarze gminy oraz zapewnia dodatkowo dogodne powiązania z drogami dojazdowymi do pól uprawnych.
2. Związek dróg publicznych z siecią osadniczą
Sieć osadnicza gminy Hrubieszów rozwijała się w oparciu o dolinę rzeki Bug oraz wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych ( droga krajowa nr 74 ), związanych z połączeniem terenu z miastem Hrubieszowem.
Istniejący układ przestrzenny gminy charakteryzuje się występowaniem zarówno zwartych jak i rozproszonych form osadnictwa . Przyczyną występowania tak nierównomiernej sieci osadniczej jest obecność miasta Hrubieszowa, jedynego obszaru miejskiego. Wszystkie miejscowości gminne połączone są siecią dróg umożliwiających tworzenie wzajemnych więzi gospodarczych.
Ze względu na dostępność komunikacyjną większość wsi w gminie ma charakter ulicówek tzn. wzdłuż dróg po obu stronach występuje zwarta zabudowa domów i zabudowań gospodarczych.
W większości sieć osadnicza stanowiła podstawę tworzenia sieci drogowej gminy, natomiast jakość dróg była i jest związana ze stale zwiększającymi się potrzebami dostępności komunikacyjnej już istniejących osad. Na podstawie zebranych informacji z wywiadów mogę stwierdzić, że jakość dróg łączących poszczególną osadę z miastem Hrubieszowem znacznie wzrosła w latach 60 i na początku 70. Wiele dróg uzyskało utwardzoną nawierzchnię , w tym także asfaltową. W tym czasie nawierzchnię taką uzyskały drogi : Kosmów – Kryłów, Gródek – Czumów, Cichobórz – Kosmów, Mieniany – Kosmów, Czerniczyn – Metelin, Czerniczyn – Łotoszyny, Moroczyn – Husynne, Czortowice – Dziekanów, Moniatycze – Wołajowice, Dziekanów – Świerszczów, Nowosiółki – Nieledew, Obrowiec – Wolica, Annopol – Wołajowice, Kułakowice II – Kułakowice III, Janki – Nowosiółki, Kozodawy – Czumów.
Obecnie wszystkie większe wsie gminy Hrubieszów mają połączenie drogami utwardzonymi, głównie asfaltowymi. Zupełnie inna sytuacja występuje na terenach z osadnictwem rozproszonym. Są to m.in. obszary położne koło lasu Wierzchowiska w Obrowcu , Stefków . Ze względu na znaczne nakłady finansowe przewidywane do utworzenia dróg o twardej nawierzchni sprawia, że znaczna ilość tych połączeń lokalnych w dalszym ciągu pozostaje głównie nieutwardzona. W niektórych przypadkach drogi te utwardzone są tłuczniem, żwirem, a znacznie rzadziej płytami betonowymi.
Dobrze rozwinięta infrastruktura drogowa umożliwia tworzenie wzajemnych więzi gospodarczych. Sprzyja to rozwojowi drobnego przemysłu, rolnictwa, oraz ułatwia dostęp ludności do ośrodków regionalnych będących centrami usługowymi, kulturalnymi, szkolnymi, ochrony zdrowia, do miejsc pracy.
3. Charakterystyka i klasyfikacja dróg pod względem rodzaju nawierzchni
Ze względu na rodzaj nawierzchni drogi kołowe dzielą się na: drogi o nawierzchni twardej ( bitumiczne, klinkierowe, tłuczniowe, żużlowe stabilizowane emulsją asfaltową ), drogi gruntowe ulepszone ( stabilizowane cementowo, żużlowe, z piaskowca oraz z innych materiałów kamiennych ) i drogi gruntowe nie ulepszone ( gruntówki ).
W gminie Hrubieszów na łączną długość dróg publicznych ( 294,7 km ) przypada 169,3 km dróg o nawierzchni utwardzonej, 77,8 km – ulepszonej i 47,6 km nie ulepszonej.
Największe zagęszczenie dróg o nawierzchni twardej obejmuje centralne i północne części gminy, zaś o nawierzchni nieutwardzonej obszary południowe. W gminie Hrubieszów najwięcej dróg ma nawierzchnię bitumiczną – 139,4 km , co stanowi 47 % ogólnej długości wszystkich dróg, zaś najmniej, bo zaledwie 0,2 % nawierzchnię klinkierową ( 0,66 km).
Zarówno droga krajowa nr 74, jak i droga wojewódzka 844 posiada nawierzchnię mineralno – smołową i mineralno – asfaltową. Pewnym ewenementem był fakt, że jeszcze 10 lat temu droga wojewódzka na długości około 2,5 km miała nawierzchnię klinkierową. Stanowiło to znaczne utrudnienia w ruchu.
Na 19 odcinków dróg powiatowych przypada 105,8 km (96% ) dróg o nawierzchni twardej, bitumicznej ; 0,077 km dróg stabilizowanych cementowo i 4,7 km dróg gruntowych.
Wśród dróg gminnych największą ilość obejmują drogi gruntowe ulepszone o długości 77,819 km . Zaliczyć tutaj można np. drogi Czerniczyn – Mieniany, Kosmów – Ślipcze, Gródek – Łotoszyny, Kozodawy – Czumów, Czerniczyn – Metelin, Kułakowice II – Kułakowice III. Długość dróg twardych wynosi 39,317 km ; z czego na drogi o nawierzchni bitumicznej przypada 33,627 km; klinkierowej – 0,66 km; tłuczniowej – 2,27 km ; i żużlowej stabilizowanej cementowo 2,76 km . Spośród 86 odcinków wszystkich dróg gminnych, aż 42 odcinki maja nawierzchnię gruntową. Stanowią one 27 % ogólnej długości dróg gminnych. Są to m.in. drogi Teptiuków – Gródek, Kosmów – Kol. Kosmów, Kobło – wieś Kobło, Obrowiec -kol. Obrowiec, Mieniany -Ślipcze.
Tabela nr II Procentowy udział dróg o różnej nawierzchni na terenie gminy Hrubieszów i powiatu Hrubieszowskiego
W powiecie Hrubieszowskim jest o 11 % mniej dróg o nawierzchni twardej niż w gminie Hrubieszów. Odwrotnie jest w przypadku dróg o nawierzchni utwardzonej i nieutwardzonej. Znacznie więcej tych dróg jest w powiecie aniżeli na terenie gminy.
4. Czas powstania dróg publicznych
Drogi powstawały w różnych okresach czasowych wraz z nowymi potrzebami przewozowymi.
W czasach przedrozbiorowych drogi na terenie gminy Hrubieszów były wyłącznie drogami gruntowymi, nie posiadającymi ani odpowiednich nasypów, ani też rowów odwadniających. Szeroki szlak, bo dochodzący w niektórych miejscach do 60 m, przecinający obszar głębokich czarnoziemów, stanowił ówczesną drogę. W miejscach, w których droga przecinała obszary bagienne, układano nawierzchnię z belek, która umożliwiała jako tako komunikację. Jedyną drogą z czasów przedrozbiorowych, posiadającą odpowiedni nasyp, była droga biegnąca z Krasnegostawu przez Teratyn, Stepankowice ( obecnie Stefankowice), Ubrodowice do Horodła. Droga ta pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku, a mianowicie z czasów Stanisława Augusta i była wybudowana do celów strategicznych.
Z chwilą wybuchu wojny światowej na terenie gminy było zaledwie 4˝ km drogi bitej. Niewiele więcej przysporzyli nam okupanci w czasie trwania wojny światowej, mimo że przystąpili we własnym, dobrze zrozumianym interesie, do budowy nowych dróg. Mała wartość tych prac wynikała z pośpiesznego sposobu budowania.
W dniu odzyskania niepodległości na terenie gminy było jedynie 5ľ km drogi bitej, która jednak zniszczona działaniami wojennymi nie przedstawiała większych wartości.
Fatalny stan dróg w gminie był bolesną pamiątką tyloletniej gospodarki zaborcy, którzy rozmyślnie drogi te utrzymywali w złym stanie ( grały tu rolę względy strategiczne). Na dodatek, całkowity brak kamienia na terenie powiatu Hrubieszowskiego, w znacznym stopniu utrudniał budowę dróg bitych, zaś jakość gleby, pozbawionej piasku czyniła drogi te trudnymi do naprawy, bowiem już mały deszcz wystarczał by wytworzyły się kałuże i błoto.
W 1925 roku Wydział Powiatowy przystąpił do brukowania drogi państwowej Zamość – Hrubieszów (obecna droga krajowa), zaś w 1937 roku przystąpiono do budowy drogi wojewódzkiej.
Z zebranych przeze mnie informacji wynika, że właściwa budowa dróg zaczyna się na terenie gminy od 1940 roku. W tym czasie znacznie zmalała długość dróg o nawierzchni gruntowej, a wzrosła ilość dróg bitych. Były to głównie drogi powiatowe: Horodło – Szpikołosy, Hrubieszów – Cichobórz – Dołhobyczów, Hrubieszów – Teptiuków, Teratyn – Horodło.
Mniej więcej na lata 1950 – 1970 przypada budowa dróg gminnych.
5. Natężenie ruchu na drogach publicznych
Nasilenie ruchu zależy od tras oraz rodzaju dróg. Duże natężenie ruchu obejmuje głównie trasy będące podstawowymi połączeniami ( droga krajowa, wojewódzka ) oraz trasy tranzytowe.
Wykres nr III Natężenie ruchu na drodze krajowej
Średni ruch na drodze krajowej wynosi 16901 pojazdów na dobę i jest prawie 2,5 razy większy od średniego ruchu dla całej sieci dróg krajowych.
Z moich pomiarów wynika , że największe natężenie ruchu na drodze krajowej występuje w porze rannej, gdzie w czasie jednej godziny przejechało 420 pojazdów.
Natężenie ruchu na drodze wojewódzkiej nr 844 w godzinach porannych wyniosło 287 pojazdów, w porze obiadowej 256, zaś wieczorem 311.
Wykres nr III Natężenie ruchu na drodze wojewódzkiej
Wykres nr IV Natężenie ruchu na drodze powiatowej
W ciągu 1 h na drodze powiatowej Skierbieszów – Hrubieszów w południe przejechało o 15 mniej pojazdów niż w porze rannej, zaś w porze wieczornej jedynie o 4.
Wykres nr V Natężenie ruchu na drodze gminnej
Najmniejsze natężenie ruchu występuje na drogach gminnych. Liczba przejechanych samochodów w ciągu 1 h nie przekracza 100.
Największe natężenie ruchu na drodze gminnej można zaobserwować w godzinach popołudniowych.
Tabela nr III Struktura rodzajowa pojazdów na drogach publicznych gminy w godz. 13:00 – 14:00
Z wykonanych przeze mnie pomiarów natężenia ruchu wynika, że największą grupę pojazdów poruszających się po drogach publicznych gminy Hrubieszów stanowią samochody osobowe w ilości 69 % , następnie 11 % rowery i motorowery, 7 % lekkie samochody dostawcze i samochody ciężarowe, 3 % ciągniki rolnicze, 2 % autobusy, zaś najmniejszą pojazdy zaprzęgowe 0,1 %.
Wyniki okresowych pomiarów ruchu stanowią podstawowe dane uwzględniane przy zarządzaniu, planowaniu, projektowaniu i remontach sieci drogowej.
IV. Znaczenie sieci drogowej dla gospodarki i rozwoju gminy
Dostępność komunikacyjna gminy rzutuje na rozwój gospodarczy regionu poprzez podnoszenie jego atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej, jak również wpływa na poprawę bytu mieszkańców.
Brak drogi wpływa nie tylko na utrudnienia w ruchu, ale także hamuje rozwój gospodarczy gminy.
Jaki wpływ ma brak drogi dla mieszkańców danej wsi lub regionu może służyć fakt wyłączenia mostu na Brodzicy w 2003 r. , który znajduje się na głównej drodze łączącej Brodzicę z miastem Hrubieszowem. Okres remontu skazał mieszkańców na korzystanie z drogi gruntowej w rejonie Sławęcina, a nawet na 15 km objazdy.
Ten przykład świadczy o tym, jak duże znaczenie ma dostępność komunikacyjna.
Dobrze rozbudowana sieć komunikacyjna gminy Hrubieszów sprzyja dojazdowi do gospodarstw rolnych, do pól uprawnych, ułatwia wywóz płodów rolnych ( szczególnie po zlikwidowaniu połączenia kolejowego, wąskotorowego pomiędzy cukrowniami a głównymi obszarami uprawy buraka).
Mieszkańcy gminy podejmują również działalność gospodarczą w zakresie przetwórstwa rolno-spożywczego (piekarnie, masarnie, młyny). Sieć tych placówek obejmuje prawie wszystkie miejscowości gminne. Dlatego też dzięki dobrze rozwiniętej infrastrukturze drogowej łatwy jest dojazd do tych punktów.
Sieć komunikacyjna dróg wpływa także na oświatę, ponieważ ułatwia dostęp do szkół zarówno podstawowych jak i ponadgimnazjalnych.
Także rozwój turystyki stwarza możliwości rozwoju gospodarczego. Na terenie gminy Hrubieszów jest wiele atrakcyjnych obszarów o dobrze zachowanym środowisku. Jest też wiele zabytków i atrakcji turystycznych, będących spadkiem historycznym otrzymanym od dawnych pokoleń. Jednak warunkiem wykorzystania walorów turystycznych jest dobrze rozwinięta sieć drogowa.
Najpoważniejszą barierą dla rozwoju społeczno – gospodarczego gminy w odniesieniu do infrastruktury drogowej jest zły stan techniczny dróg. Chodzi tu zarówno o zły stan nawierzchni jak też o niewystarczające na wielu odcinkach parametry techniczne.
V. Propozycje dotyczące modernizacji i przebudowy sieci dróg
Wzrost liczby samochodów osobowych , przerzucenie funkcji transportowej z kolei na duże samochody ciężarowe, zły stan nawierzchni, niewystarczające na wielu odcinkach dróg parametry techniczne wpływają na to, że sieć drogowa wymaga ciągłej rozbudowy i modernizacji.
Szczególnie istotna jest budowa obwodnicy miasta Hrubieszowa w celu poprawy bezpieczeństwa, zmniejszenia uciążliwości ruchu w mieście, ograniczenia zanieczyszczenia środowiska oraz dewastacji nawierzchni ulic nie przystosowanych do ruchu ciężkich pojazdów.
Ponadto należałoby zmodernizować drogę wojewódzką nr 844 poprzez dostosowanie jej do parametrów dróg krajowych i przekształcić ją w drogę krajową.
Z uwagi na wzrastający ruch kołowy oraz obciążenie tonażowe nawierzchnie dróg powiatowych wymagają w 70 % odnów i modernizacji. Ze względu na brak środków finansowych rokrocznie wykonywane są tylko zabiegi konserwacyjne w określonym zakresie. Dlatego też, brak planowanych odnów a jedynie doraźnie wykonywane zabiegi konserwacyjne nie mogą w pełni zadowolić użytkowników dróg. Aby sprostować wymaganiom techniczno-ruchowym należałoby wykonać w szerokim zakresie roboty remontowo-zapobiegawcze polegające na remoncie, odwodnieniach całego korpusu drogi, oznakowaniach m.in. na drogach Skierbieszów – Hrubieszów, Bormańce – Czerniczyn, Annopol – Szpikołosy, Hrubieszów – Gródek, Horodło – Szpikołosy, Teratyn – Horodło, Moniatycze – Nieledew, Strzelce – Moniatycze, Matcze – Hrubieszów, Moniatycze – Szpikołosy, polegające na położeniu nowych nawierzchni oraz odwodnieniach całego korpusu drogi.
Poprawy wymaga też sieć dróg gminnych. Szczególnie istotna jest modernizacja istniejących dróg o twardej nawierzchni oraz stopniowa likwidacja dróg gruntowych przynajmniej tak, aby wszystkie miejscowości gminne były połączone drogami o ulepszonej nawierzchni.
Ze względu na znaczną liczbę wypadków na niektórych drogach powiatowych poszerzyć pobocza w poprawy bezpieczeństwa ruchu.
Wiele dróg gminnych ma niewystarczające na wielu odcinkach parametry techniczne. Dla większości miejscowości gminnych przekroje drogowe odcinków dróg gminnych są typowo szlakowe, wykonane w V klasie technicznej i wyjątkowo w IV KT. Wymagane są więc liczne modernizacje przekroju normalnego drogi ze szlakowego w półuliczny lub uliczny oraz utwardzenie poboczy w celu poprawy bezpieczeństwa ruchu pieszego w terenach zwartej zabudowy wiejskiej .
Poza tym wskazane byłoby rozebranie starych, uszkodzonych krawężników przy drodze wojewódzkiej i drogach powiatowych oraz ustawienie nowych.
Uważam, że należałoby także zaopatrzyć drogi w sygnalizację ostrzegawczą, zwłaszcza w rejonach szkół, w celu poprawy bezpieczeństwa dzieci uczęszczających do tych placówek.
Wskazana byłaby rozbudowa wzdłuż dróg infrastruktury typu chodniki, ścieżki rowerowe w celu separacji ruchu pieszego i rowerowego od ruchu samochodowego i zwiększenia w ten sposób bezpieczeństwa ruchu drogowego.
VI. Podsumowanie
Na podstawie analizy zebranej literatury, różnych źródeł, indywidualnych wywiadów, obserwacji stwierdzić mogę, że:
· historia dróg w gminie Hrubieszów nawiązuje do starych dróg handlowych, z których największe znaczenie miały szlaki ku Wiśle ( wschód – Hrubieszów, lub wschód – Horodło – Hrubieszów – zachód), a także na północ wzdłuż Bugu ( Bełz – Gródek – Hrubieszów – Horodło – Dorohusk – Brześć )
· gęstość sieci dróg gminy Hrubieszów w przeliczeniu na 100 km 2 powierzchni wynosi 47 km
· szlakami komunikacyjnymi w gminie jest jeden odcinek drogi krajowej 74 i wojewódzkiej 844, 19 odcinków dróg powiatowych i 86 gminnych
· łączna długość dróg publicznych gminy wynosi 294,7 km, na wielkość tę przypada 11,6 km dróg krajowych, 12,4 km dróg wojewódzkich, 110,6 km dróg powiatowych i 160,1km dróg gminnych
· wśród dróg publicznych przeważają drogi o nawierzchni utwardzonej o długości 169,1 km, następnie o nawierzchni ulepszonej – 77,9 km, zaś o nawierzchni nieutwardzonej 47,7 km
· podstawowy układ dróg w gminie rozchodzi się promieniście od jedynego obszaru miejskiego, czyli od centrum miasta Hrubieszowa
· w gminie Hrubieszów w większości sieć osadnicza stanowiła podstawę tworzenia sieci drogowej
· największe natężenie ruchu w gminie występuje na drogach, które są najważniejszymi połączeniami, czyli na drodze krajowej nr 74 i wojewódzkiej nr 844
· sieć dróg jest krwiobiegiem gospodarki, wpływa na rozwój gospodarczy gminy poprzez podnoszenie jego atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej , ułatwia dostęp ludności do miejsc pracy, ośrodków usługowych regionu
· słaby stan techniczny większości dróg, brak obwodnic, nienormatywne parametry techniczne, niewydolne układy drogowe stanowią podstawę do modernizacji i rozbudowy infrastruktury drogowej
VII. Bibliografia
1. Jadczak Stanisław, Hrubieszów i Powiat Hrubieszowski 1400-2000, Lublin 2000 , Express Press
2. Jadczak Stanisław, Ziemia Hrubieszowska 1400-2000, Lublin 2000 , Express Press
3. Wiatrowski Antoni, Dzieje Hrubieszowa w świetle źródeł, dokumentów i zabytków historycznych , Hrubieszów 1998, POLIHYMNIA
4. Piątak Wincenty, Region Hrubieszowski, Hrubieszów 1993, Diapress Ltd.
5. Źródła Urzędu Gminy w Hrubieszowie